Jaarverslag van de Raad van State over 2016

Na jaren van zorg ging het in 2016 boven verwachting goed. Toch laat het afgelopen jaar een onbestemd gevoel van onrust achter, in het bijzonder ook vanwege politieke ontwikkelingen elders. Die ontwikkelingen zouden voorboden kunnen zijn van grotere ‘aardschokken’ die de vanzelfsprekendheden en fundamentele zekerheden waar de naoorlogse ontwikkeling op berust, aan het wankelen kunnen brengen. En dan gaat het niet alleen om economische verworvenheden. De rechtsordening van internationale verhoudingen en het functioneren van democratie en rechtsstaat in onderlinge samenhang binnen de democratische rechtsstaat zijn daarbij in het geding. Reden om de schokbestendigheid van de eigen instituties nader te bezien en deze, waar mogelijk, te versterken.

Het functioneren van de Afdelingen bestuursrechtspraak en advisering vraagt om gedegen kennis van de constitutionele en staatkundige regels, inzicht in de bestuurlijke praktijk en kennis van de nieuwste ontwikkelingen op de diverse rechtsgebieden. Op de kennisgebieden Europees recht en constitutioneel recht is brede kennis en deskundigheid vereist. In zowel de Afdeling advisering als de Afdeling bestuursrechtspraak geldt uit oogpunt van rechtseenheid en rechtszekerheid een aantal gelijke uitgangspunten en beginselen bij de toetsing van voorstellen of besluiten. In beide Afdelingen kunnen gelijke thema’s of vragen van Europees en constitutioneel recht aan de orde zijn. De Raad van State heeft zijn werkproces zo ingericht dat deze kennis optimaal wordt benut en toegepast in beide Afdelingen.

De Afdeling advisering is onafhankelijk adviseur van regering en parlement voor wetgeving en bestuur. Zij adviseert over alle wetsvoorstellen en algemene maatregelen van bestuur. Dat doet zij niet als deskundigenraad. Zij adviseert vanuit een algemene juridische deskundigheid en een politiek-bestuurlijke invalshoek. Zij doet dat aan de hand van een vast toetsingskader: beleidsanalytisch, juridisch en wetstechnisch. De Afdeling advisering houdt daarnaast toezicht op de naleving van de Europese begrotingsregels.

De Afdeling bestuursrechtspraak is hoogste algemene bestuursrechter van het land. Zij heeft ook in 2016 laten zien in staat te zijn een groot aantal uitspraken te doen met relatief korte doorlooptijden. Naast tijdigheid is eenheid in de samenhang van de uitspraken een belangrijk kwaliteitscriterium. Bewaken van rechtseenheid en bevorderen van rechtsontwikkeling blijven onverminderd belangrijk in het werk van de Afdeling bestuursrechtspraak.