Jaarverslag van de Raad van State over 2014

Regering en wetgever hebben in 2014 belangrijke veranderingen in gang gezet. Maar om succesvol te kunnen zijn, moeten zij gevolgd worden door verdere hervormingen. En door een bestendig juridisch en bestuurlijk kader waarbinnen zij tot gelding kunnen komen. Deze verdere hervormingen en aanvullende randvoorwaarden zijn vooralsnog nog niet gewaarborgd. Dat is niet onbegrijpelijk. Het gaat om ingrijpende verdere stappen die niet in snelle vaart kunnen worden uitgevoerd. Gelet op de staat van de economie en de maatschappelijke veerkracht, kan men niet steeds op volle kracht blijven doorgaan met hervormen. Toch schuilt er meer gevaar in vertraging dan in een teveel aan urgentie, gelet op de onzekere tijden waarin Europa thans verkeert.

In de taken van de Raad van State komen aspecten van het functioneren van de staat samen. Tussen wetgeving en rechtspraak, nationale autonomie en Europese samenwerking en tussen het land Nederland en het Koninkrijk. Democratie en rechtsstaat zijn niet los verkrijgbaar. Democratie zonder rechtsstaat leidt tot willekeur, tirannie van de meerderheid en democratische doelen die alle middelen rechtvaardigen. Een rechtsstaat zonder democratie leidt tot verstarring, tot eenvormigheid waar menselijke verscheidenheid en originaliteit ondergeschikt aan zijn, en uiteindelijk tot krachteloos recht omdat niemand het handhaaft. In de democratische rechtsstaat vormen zij een twee-eenheid. De Raad van State en zijn beide taken, advisering en bestuursrechtspraak, zijn nauw verweven met die twee-eenheid.

De Afdeling advisering is onafhankelijk adviseur van regering en parlement voor wetgeving en bestuur. Zij adviseert over alle wetsvoorstellen en algemene maatregelen van bestuur. Dat doet zij niet als deskundigenraad. Zij adviseert vanuit een algemene juridische deskundigheid en een politiek-bestuurlijke invalshoek.

De Afdeling bestuursrechtspraak is hoogste algemene bestuursrechter van het land. Zij heeft ook in 2014 laten zien in staat te zijn een groot aantal uitspraken te doen met relatief korte doorlooptijden. Naast tijdigheid is eenheid in de samenhang van de uitspraken een belangrijk kwaliteitscriterium. Dit heeft vanzelfsprekend voortdurend de aandacht.